Αν και ο καφές αυτός ονομάζεται με διάφορους τρόπους, ανάλογα με την χώρα, ουσιαστικά η ονομασία που αποδίδεται στον Τούρκικο καφέ της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής, των Βαλκανίων και της Βόρειας Αφρικής.
Το σίγουρο είναι πάντως ότι παρασκευάζεται με ψήσιμο σε μπρίκι, αλεσμένων σε λεπτή σκόνη καβουρντισμένων κόκκων καφέ και πίνεται περισσότερο από κάθε άλλο είδος καφέ σε πολλές περιοχές της ανατολικής Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής, των Βαλκανίων και της Βόρειας Αφρικής. Όσο πιο λεπτό είναι το άλεσμα των κόκκων, τόσο μικρότερος είναι ο ιδανικός χρόνος που πρέπει να μείνει σε επαφή ο καφές με το καυτό νερό.
Η ιστορία του καφέ στην Ελλάδα αρχίζει από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ιδιαίτερα οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Θεσσαλονίκης και γενικότερα της Βορείου Ελλάδας γνωρίζουν και συνηθίζουν πρώτοι τον καφέ μαζί με τους Τούρκους. Χαρακτηριστικό το γεγονός ότι στην Θεσσαλονίκη τον 17ο αιώνα και σύμφωνα με πηγές υπήρχαν παραπάνω από τριακόσια καφενεία όπου σύχναζαν Έλληνες και Τούρκοι.
Η παρασκευή του καφέ χωρίς φιλτράρισμα προέρχεται σχεδόν σίγουρα από τον αραβικό κόσμο και στην Ελλάδα διαδόθηκε κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής. Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι πρώτοι που παρασκεύασαν τέτοιου είδους καφέ ήταν οι Βεδουίνοι της Μέσης Ανατολής οι οποίοι έβαζαν την χύτρα του καφέ πάνω στην άμμο που κάλυπτε τη στάχτη και τα κάρβουνα για να τα κρατά «ζωντανά». Γι’ αυτό υπάρχει και η παράδοση να ψήνεται ο καφές πάνω σε άμμο (στη χόβολη) στα παραδοσιακά καφενεία.
Η πρώτη χώρα παραγωγής καφέ σε παγκόσμια κλίμακα είναι η Βραζιλία. Ακολουθούν το Μεξικό, η Κολομβία, η Γουατεμάλα, η Νικαράγουα, η Κοστα Ρίκα και η Τζαμάικα, η οποία έχει και τον πιο ακριβό και καλό καφέ. Στον ελληνικό καφέ υπερισχύει ο καφές Βραζιλίας, δεν είναι όμως ένα μόνο είδος. Υπάρχουν δύο ποικιλίες οιποίες αναμειγνύονται: από το Ρίο και από το Σάντος. Σε αυτό το μείγμα προστίθεται και Αιθιοπικός καφές και έτσι έχουμε το τελικό χαρμάνι.

Τα χαρακτηριστικά «γνωρίσματα» του ελληνικού καφέ:
• Η διαφορά δεν έχει να κάνει τόσο πολύ με το χρώμα, το οποίο προκύπτει από το καβούρδισμα, όσο με την ποικιλία. Αυτή είναι που κάνει και τη διαφορά στη γεύση. Ο ελληνικός καφές έχει συγκεκριμένο χαρμάνι, συγκεκριμένο ψήσιμο που τον κάνει ξανθό και πολύ πολύ ψιλό άλεσμα. Αυτά είναι τα τρία βασικά στοιχεία της ταυτότητάς του
• Εμείς, στην Ελλάδα, το μάθαμε επί Τουρκοκρατίας και τον λέγαμε τούρκικο μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 70. Μετά για διαφημιστικούς λόγους, μια ελληνική εταιρεία τυποποίησης σε μια διαφήμισή της σκέφτηκε να προβάλλει τον «ελληνικό» χαρακτήρα του καφέ
• Το 1920, ο ελληνικός καφές αρχίζει να χάνει την κυριαρχία του στην ελληνική αγορά αφού τότε εισάγεται για πρώτη φορά ο γαλλικός καφές και στη συνέχεια ακολουθούν διάφορα άλλα είδη καφέ, που καταναλώνονται στην Ευρώπη.
• Από τα πρώτα Καφεκοπτεία της Αθήνας είναι ο «Οίκος Μπέλκα» στην Πλατεία Δημοτικού Θεάτρου και το καφεκοπτείο Ανδρέα Ριζόπουλου στην ίδια περιοχή. Το 1914 ανοίγει το καφεκοπτείο Μισεγιάννη – Μάστορη στην αρχή της οδού Σκουφά στο Κολωνάκι, ενώ το 1920 ανοίγει το πρώτο καφεκοπτείο Λουμίδη στον Πειραιά.
• Η περιεκτικότητα του ελληνικού καφέ σε καφεΐνη, δεδομένου ότι μεγάλο μέρος της βρίσκεται στο κατακάθι που δημιουργείται κατά την παρασκευή του, είναι περίπου 40mg ανά φλιτζανάκι. Το γεγονός αυτό, μας επιτρέπει να μπορούμε να τον απολαμβάνουμε πιο συχνά.
• Ο αλεσμένος καφές θα πρέπει να έρχεται σε επαφή με νερό ιδανικής θερμοκρασίας για κατάλληλο χρόνο. Η κατάλληλη θερμοκρασία είναι μεταξύ 92-96 βαθμών Κελσίου. Η μεταβολή της θερμοκρασίας κατά 2-3 βαθμούς, μπορεί να είναι επιθυμητή για κάποιους καφέδες, ή για κάποια γούστα. Η πολλή υψηλή θερμοκρασία παράγει καμένο πικρό καφέ, και η πολύ χαμηλή θερμοκρασία, αδύναμο, ξινό καφέ.